مشروطه

مدتی است که ،کتاب مفصلِ تاریخ مشروطه احمد کسروی را می خوانم ، هر چقدر از لذتی که با خواندن کتاب ،نصیبم شد، برایتان بگویم کافی نیست . خودتان باید بخوانید تا نظر مرا تایید کنید . کاش می شد خلاصه ای از آن تهیه کرد و در اختیار همگان قرار داد.
کسروی راوی هوشمند و دقیقی است، شیوه ی صادقانه و درستی برای روایت گری و گزارش و تاریخ نویسی دارد . او نگاهی جامع و کاملا مستند به وقایع جنبش مشروطه دارد.
از نقاط قوت کتاب آن است که نویسنده ضمن شرح ماجراهای مشروطه به مشکلات و آسیب های جنبش هم اشاره می کند؛
- ندانم کاری مشروطه خواهان وجدی نگرفتن خطراتی که در راه بود ،
- منفعت طلبی بعضی از نمایندگان،
- مبهم بودن موضع گیری های بعضی اشخاص،
- فهم نادرست عمومِ مردم از کلمه مشروطه وآزادی،
- باور کردن وعده و وعیدهای شاه ،رئیس الوزرا ، درباریان
- اعتماد به اشخاصی که رفتار و حرکات سیاسی شفاف و صریحی نداشتند ...
که منجر به کودتا و به توپ بستن مجلس
و کشتن آزادیخواهان و برچیده شدن بساط مشروطه شد . تاوان سنگینی که آزادیخواهان دادند و هرگز جبران نشد.
او در شرح وقایع آن سالها جانب بی طرفی را نگه می دارد و همان طور که از خود بینی و غرور کاذب مجاهدین ، کوچک شمردن دشمن از سوی نمایندگان و آزادیخواهان مستقر در تهران، می نویسد، از عملکرد درست و دور اندیشانه انجمن ولایتی تبریز و از علل خشونت وخودکامگیِ شاه ، رئیس الوزرا و درباریان هم سخن می گوید و از افراد بی گناه و مظلومی هم که قربانی نا آرامی ها شدند یاد می کند.
در زمان درگیری های مشروطه ،نویسنده تقریبا شانزده یا هفده سال داشته از نزدیک شاهد اتفاقاتی که در تبریز ( قلب تپنده جنبش) می افتاده ، بوده است.
تاریخ هایی که در کتاب عنوان می شود، دقیق ( با ذکر روزِ هفته و ماه به تاریخ سال شمسی وسال قمری مثل دوشنبه اول خرداد مصادف با پانزدهم ذی الحجه ) است ، نویسنده با دقت فراوان از اعلامیه هایی که در آن زمان از طرف دولت ،علما و مخالفان منتشر شده، تلگراف هایی که توسط مشروطه خواهان در شهرهای مختلف رد وبدل می شده وخاطرات شفاهی اشخاص ، یاد کرده است.
از نقاط قوتِ دیگر کتاب ، ذکر اسامی افرادی که از آنها نام برده شده به همراه عکس اشان است.
و اگر از نقاط ضعف کتاب بخواهم سخن بگویم ، نداشتن زبان و ادبیات یکدست ، فصل بندی شلوغ و درهم ( کتاب سه بخش ،چند فصل و ۱۵ گفتار دارد) و ناتمام ماندن داستانِ مشروطه تا پایان جنگ یازده ماهه تبریز است.
وقتی که در حال مطالعه کتاب بودم ، حس می کردم که مانند یک ناظر بی طرف در حال مرور حوادث تلخ گذشته ای که در واقع هنوز نگذشته و همچنان ادامه دارد ، هستم ،قصه پر غصه این خاک گلگون که تمامی ندارد ،شرح دلاوری های جوانان شایسته و پر استعدادی که بی هیچ شک و تردیدی جان خود را فدای آینده بهتر این سرزمین کردند ، سرگذشتِ دردناک انسانهای شریفی که متاثر امان می کند ... تاثری که نباید مانع خواندن و فهمیدن تاریخ شود.
در پایان برای جناب کسروی و تمامی مبارزان راه آزادی دعا کرده و آرزو می کنم که روح اشان شاد و راهشان پر رهرو باد.